زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

صبر یعقوب (قرآن)





از فضایل یعقوب علیه‌السلام که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «صبر» است.


۱ - داشتن شخصیتی صبور



يعقوب علیه‌السلام، شخصيّتى صبور و شكيبا:
۱. «قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا ... • وجاءو عَلى‌ قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ‌ ...؛ گفتند: «اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ ... و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....» مراد از ضمير در «قال» يعقوب است.
[۳] كشف الاسرار، ج ۵، ص ۱۲۲.

۲. «قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ‌ ...؛يعقوب گفت: «هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»
۳. «قالوا تاللَّهِ تَفتَؤُا تَذكُرُ يوسُفَ حَتّى‌ تَكونَ حَرَضًا او تَكونَ مِنَ الهلِكين • قالَ انَّما اشكوا بَثّى وحُزنى الَى اللَّهِ‌ ...؛ گفتند: به خدا سوگند كه تو آن قدر ياد يوسف مى‌كنى تا مشرف به مرگ شوى، يا بميرى! گفت: من غم و اندوهم را تنها به خدا شكوه مى‌كنم....»

۲ - صبر در فقدان حضرت یوسف


از صبرهای یعقوب علیه‌السلام، صبر در فراق یوسف علیه‌السلام است.

۲.۱ - صبر بدون گلایه


صبر بدون گلایه يعقوب علیه‌السلام، در فقدان یوسف علیه‌السلام:
«قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى‌ قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ واللَّهُ‌ ...؛ گفتند: اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: «نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....»
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «فصبر جميل» يعنى بدون شکایت.

۲.۲ - صبر ستودنی


شكيبايى يعقوب علیه‌السلام در فقدان يوسف علیه‌السلام، ستودنى و درخور تحسين:
«قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى‌ قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ‌ ...؛ گفتند: اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....»
چنانچه «جميل» صفت براى «صبر» باشد، در تقدير گرفتن مبتدا -صبرى صبر جميل‌- و يا خبر -صبر جميل احسن‌- ضرورى است. برداشت مزبور ناظر به اين احتمال است.

۳ - صبر در فراق بنیامین


از صبرهای یعقوب علیه‌السلام، صبر در فراق بنیامین است.

۲.۱ - صبر بدون گلایه


صبر بدون گلايه يعقوب علیه‌السلام در فراق بنیامین:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ‌ ...؛يعقوب گفت: «هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»

۲.۲ - صبر ستودنی


صبر يعقوب علیه‌السلام در فراق بنيامين، ستودنى و درخور تحسين:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ‌ ...؛يعقوب گفت: هوای نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»

۴ - آثار صبر حضرت یعقوب



پيشه ساختن صبر و بردبارى، زمينه‌ساز يارى خداوند از ديدگاه يعقوب علیه‌السلام:
۱. «قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى‌ قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ واللَّهُ المُستَعانُ عَلى‌ ما تَصِفون؛ گفتند: اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و پیراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت (و شكيبايى خالى از ناسپاسى)؛ و در برابر آنچه مى‌گوييد، از خداوند يارى مى‌طلبم.»
۲. «... فَصَبرٌ جَميلٌ عَسَى اللَّهُ ان يَأتِيَنى بِهِم جَميعًا ...؛... من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت؛ اميدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند....»

۵ - زمینه‌ساز صبر حضرت یعقوب



باور يعقوب علیه‌السلام به علم و حکمت خداوند، موجب بهره‌مندى وى از صبر و شكيبايى:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ عَسَى اللَّهُ ان يَأتِيَنى بِهِم جَميعًا انَّهُ هُوَ العَليمُ الحَكيم؛يعقوب گفت: هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت؛ اميدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند؛ چرا كه او دانا و حكيم است.»
جمله «انّه هو» علاوه بر اينكه تعليل براى «عسى اللّه ...» است مى‌تواند بيان علّت براى «فصبر جميل» نيز باشد.

۶ - پانویس


 
۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۷.    
۲. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۸.    
۳. كشف الاسرار، ج ۵، ص ۱۲۲.
۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۳.    
۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۵.    
۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۶.    
۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۷.    
۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۸.    
۹. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ج ۱، ص ۳۰۰.    
۱۰. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۲، ص ۴۱۷، ح ۲۹.    
۱۱. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۷.    
۱۲. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۸.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۳۳۰.    
۱۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۳.    
۱۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۳.    
۱۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۷.    
۱۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۸.    
۱۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۳.    
۱۹. یوسف/سوره۱۲، آیه۸۳.    
۲۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۲، ص ۴۹۶.    


۷ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۲۴۷، برگرفته از مقاله «فضایل یعقوب علیه‌السلام (صبر)».    


رده‌های این صفحه : حضرت یعقوب | صبر | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.